Om ons klimaat een handje te helpen en de omgeving in Zuid-West-Vlaanderen leefbaarder te maken. Daarom richtten Intercommunale Leiedal, het Streekfonds West-Vlaanderen en 11 steden en gemeenten eind 2022 het Klimaatfonds Leiedal op. Het fonds ondersteunt allerlei initiatieven die bijdragen tot klimaatneutraliteit en onze leefwereld weerbaarder maken tegen de klimaatverandering. En daarvoor hebben we ook jullie nodig. De (schoolgaande) jeugd speelt namelijk een vitale rol, want de toekomst is van en aan hen. Enkele scholen hebben dan ook al met succes een actie op touw gezet.
Het klimaat leeft wel degelijk bij de jongeren. Ook de leerlingen van RHIZO College Zwevegem wilden meewerken aan een beter leefmilieu en wisten meteen van welk hout pijlen gemaakt: ze wilden graag een bos. Voor de natuurwaarde – bossen zijn er sowieso te weinig in onze regio – maar zeker ook voor de educatieve mogelijkheden, als een soort living lab voor de lessen rond duurzaamheid en biologie. Aan het woord is Stefanie Beyaert, lerares natuurwetenschappen aan RHIZO.
“Het idee is ontstaan tijdens de lessen biodiversiteit in het eerste jaar natuurwetenschappen. Daarin probeer ik de leerlingen warm te maken om beter te zorgen voor onze wereld. We bespreken de vele kleine dingen die ze kunnen doen en ook bomen planten kwam er aan bod. We droomden weg van een eigen bos, het liefst met zelfgekweekte boompjes, maar dat bleek makkelijker gezegd dan gedaan. Puur op enthousiasme plant je geen bos, je hebt vooral ook centen nodig. Die hebben we gevonden dankzij het Klimaatfonds Leiedal.”
Door de bomen het bos weer zien
Vele wegen leiden naar het Klimaatfonds Leiedal. Bij RHIZO was dat via het gemeentelijke maandblad Piccolo. Stefanie Beyaert: “Daarin stond een oproep om een project voor het klimaat in te dienen waarvoor je dan subsidies kon krijgen. Ik dacht: wie niet waagt, niet wint. Je werd doorverwezen naar de pagina op de website van Leiedal, waarop ze duidelijk uitleggen hoe het fonds werkt en wat je moet doen om deel te nemen. We werden net als Natuurpunt geselecteerd, en omdat zij een zeer gelijkaardig project hadden ingediend, sloegen we de handen in elkaar. Natuurpunt had al een stukje grond op het oog maar had nog geen bomen, wij wilden graag bomen planten maar hadden geen grond.”
Op de vraag hoe de samenwerking met het fonds is verlopen, horen we enkel positieve reacties. Stefanie Beyaert: “Het is de bedoeling dat je zelf een deel van het geld inzamelt, wat niet zo eenvoudig was. Het Klimaatfonds Leiedal heeft ons geholpen met de vele vragen die we hadden. Ze helpen je op weg met de crowdfunding, de opmaak van een inzamelplan enz. Makkelijker kan eigenlijk niet. Omdat ons project zoveel gemeen heeft met dat van Natuurpunt heeft het fonds ons ook bij mekaar gebracht. De uitdagingen waren vooral financieel. Grond kopen vraagt onmiddellijk een heel groot budget, vandaar dat de samenwerking met Natuurpunt ideaal was. Ook met hen stonden de neuzen snel in dezelfde richting. We vulden mekaar heel goed aan en ook zij vonden de bewustwording bij de leerlingen enorm zinvol.”
Attenborough in aanstekelijke actie
Het budget om het bos te kunnen aanplanten bedroeg 30.000 euro. De helft daarvan werd door crowdfunding opgehaald, de andere helft legde het Klimaatfonds bij. Een waardevol bedrag, maar de echte waarde zit wellicht in de bewustwording bij leerlingen. Stefanie Beyaert: “Door zelf de handen uit de mouwen te steken, worden de leerlingen rechtstreeks geconfronteerd met de klimaatproblematiek. Het bos zien wij als een soort unieke aula waarin ze de beste mogelijke praktijkles kunnen krijgen over biodiversiteit, klimaat enzovoort. Het project spreekt de jongeren zelf aan, het brengt wetenschap dicht bij hen en ze voelen zich betrokken. Nadat ik in de les natuurwetenschappen de documentaire A Life on Our Planet van David Attenborough had laten zien, waren de leerlingen extra geprikkeld om actie te ondernemen. Ze waren heel snel mee in het verhaal, maar ook de collega’s waren enthousiast. Ze sprongen snel bij om affiches en zo te maken en communicatie te voeren.”
Het bos wordt eind december aangeplant. Het is 1,8 hectare groot en ligt in de nabijheid van de Keiberg in Zwevegem-Knokke. Dankzij duizend bomen, een opengelegde beek en wandelpaden zullen jongeren de geheimen van de natuur hier leren kennen. Die natuur wordt in Zwevegem zo weer wat diverser en leerrijker. Stefanie Beyaert: “We hadden dit project nooit kunnen financieren zonder het Klimaatfonds Leiedal. Zelf geld gaan inzamelen bij leerlingen en ouders is heel moeilijk geworden tegenwoordig. Maar toch kun je niet zonder middelen. Ik zou iedereen aanraden om op het fonds een beroep te doen. Iedereen plukt er de vruchten van: de school, de leerlingen, het klimaat, de natuur, de regio...”
Jong geleerd is jong gedaan
Een zelfde positieve verhaal horen we in vrije basisschool Pius X in Kortrijk. Ontharding heeft soms misschien een negatieve bijklank, alsof de overheid het op ieders voortuintje heeft gemunt, maar toch is het een essentieel wapen in de strijd tegen de klimaatverandering. Dat heeft deze school goed begrepen. ‘Pius bloeit en stoeit’ wipt radicaal tegels en maakt van de speelplaats een groene en leerrijke ontmoetingsplek.
Aan enthousiasme geen gebrek in Pius X, maar een project, hoe groot of klein ook, lukt niet zonder middelen. Daarvoor vond ook Barbara Senepart van het oudercomité de weg naar het Klimaatfonds Leiedal. Barbara Senepart: “Het project dat we hebben ingediend is ontstaan uit een werkgroep van ouders en leerkrachten. We wilden de grijze speelplaats van onze basisschool omvormen tot een groene educatieve ontmoetingsplaats. 280 leerlingen en leerkrachten, ouders, schoolmedewerkers en de KSA Pius X hebben onze visie mee ontwikkeld, die is opgebouwd rond drie thema’s: groen, educatie en ontmoeting.” (zie foto maquette)
Het project moeten we zien als een soort microklimaat op de speelplaats met verkoelend groen, overdekte en schaduwrijke zones en waterpartijen. Voor de biodiversiteit maken moestuintjes, bloemperken, aromatische planten en plantenzones het groene plaatje compleet. Barbara Senepart: “Biodiversiteit en klimaatbestendigheid is ontzettend belangrijk om mee te geven aan onze opgroeiende kinderen, maar we wilden de speelplaats ook zo inrichten dat alle zintuigen van de leerlingen worden geprikkeld door middel van kleuren, geuren, texturen, smaken en klanken. Dat komt hun sociale, motorische en verstandelijke ontwikkeling alleen maar ten goede.” En het gaat verder dan de school. De hele buurt kan van de nieuwe speelplaats genieten, want de school stelt ze graag open. Een klein evenement, een buurtfeest of gewoon een plek om te ontspannen, Pius X bouwt hier volop mee aan een levendige en inclusieve gemeenschap.
Klimaatwinst dubbel en dik
Het beoogde bedrag van 5250 euro is intussen opgehaald en zit er zelfs iets boven. Barbara Senepart: “Voor 15 euro zet je al een vierkante meter asfalt om in groen, voor 60 euro plant je een boom en voor 150 euro heb je een speeltoestel. Via de begeleide crowdfunding is het snel gegaan. Bovendien verdubbelt het Klimaatfonds Leiedal elk bedrag dat wordt gestort. Het is eigenlijk een geniale methode om klimaatprojecten de nodige duw in de rug te geven, terwijl ze anders misschien op de tekentafel waren blijven liggen. We zijn alle donateurs en alle mensen achter het project en het fonds dan ook ontzettend dankbaar.”
Tot zover twee schoolvoorbeelden van hoe het Klimaatfonds Leiedal op het terrein een zicht- en voelbaar verschil kan maken. Intussen zijn er al dertien projecten goedgekeurd. Wil ook jij je steentje bijdragen aan een gezonde leefomgeving of ben je gewoon benieuwd naar hoe het fonds werkt? Lees dan gauw verder via de knop hieronder.