Intercommunale Leiedal kocht het oud zwembad van Spiere-Helkijn. Onder het motto "behoud door ontwikkeling" wil Leiedal enerzijds het erfgoedkarakter van de site bewaren en anderzijds de toegankelijkheid verbeteren door er een zinvolle invulling te realiseren met respect voor het erfgoed en de groene omgeving aan de oevers van de Schelde.
Toekomstige hotspot in de Scheldevallei
Via het PDPO-project "Omgevingsaanleg Oud Zwembad Spiere als toeristisch-recreatieve hotspot aan de Schelde", met steun van het Europese Plattelandsprogramma, wenst Leiedal de zwemkuip en omgeving in te richten als een publieke ruimte die aantrekkelijk, toegankelijk, bruikbaar en veilig is voor alle bezoekers.
Dankzij deze nieuwe ruimte, een uniek kader voor zowel toevallige ontmoetingen als geplande evenementen, komt er een bijkomende aantrekkingspool voor Spiere-Helkijn en de omliggende gemeenten. Binnen de Scheldevallei trekt het Oud Zwembad vooral de kaart van (wieler)toerisme: verborgen in een natuurlijke omgeving en gelegen langs geliefde fietsroutes zoals de Schelderoute en de Blauwe Ruit.
Om de omgeving dezelfde beeldwaarde te geven als het cultuurhistorische monument, de toeristische troeven te promoten en de site in de Scheldevallei te integreren werd door Leiedal een masterplan opgemaakt. De kwaliteiten van deze site komen zo extra in de verf te staan. Leiedal maakt gebruik van de oproep "Omgevingskwaliteit" om het masterplan te realiseren zodat het Bassin toegankelijk en beleefbaar wordt, zowel voor de inwoners als de vele passanten die hier verpozing zoeken.
In 2021 werd het masterplan opgemaakt, in het najaar van 2023 starten de infrastructuurwerken. In 2024 zet de vergroening de kers op de taart om de nieuwe site datzelfde jaar op te leveren.
Een ding is zeker: het Bassin wordt als erfgoedlocatie in eer hersteld tot een toeristisch-recreatieve hotspot aan de Schelde waar je een unieke duik in de natuur kan nemen.
Een duik in de geschiedenis
Proefstation waterzuivering
In tegenstelling tot andere in het interbellum opgerichte openluchtzwembaden ging aan het voormalige Openluchtzwembad van Spiere een proefstation voor waterzuivering vooraf, dat in 1935-1936 werd gebouwd door de Belgische overheid. Via de Spierebeek werd het afvalwater van Roubaix en Tourcoing, in de jaren 1930 een geïndustrialiseerd gebied van 300.000 inwoners, immers in de Schelde geloodst. Onder druk van de zeer vele klachten van de Belgische regering had de Franse overheid met de bouw van een proefstation in Grimonpont weliswaar een poging gedaan om het Spierewater te zuiveren maar zonder afdoend resultaat.
Openluchtzwembad
Guilbert Samain, brouwer in de Sint-Hubertusbrouwerij in Helkijn 16, liet omstreeks 1939 het proefstation inrichten als openluchtzwembad met café. Dit impliceerde niet dat de herbestemming van het proefstation als openluchtzwembad veel aanpassingswerkzaamheden inhield. Volgens mondelinge bronnen gaat niet alleen het accommodatiegebouw maar ook het zwemdok terug op het proefstation. Dit betekent dat het zwemdok in oorsprong als waterreservoir fungeerde. Met de oprichting van het openluchtzwembad speelde Guilbert Samain als ondernemer duidelijk in op de algemene trend die in het interbellum aan zwemmen een meer sportieve en recreatieve invulling gaf. De democratisering van de zwemsport maakte van openluchtzwembaden vooral een attractie voor de lokale en bovenlokale arbeiders- en middenklasse.
Erfgoedsite
Omstreeks het midden van de jaren 1950 werd het openluchtzwembad buiten gebruik gesteld. Uit briefwisseling blijkt dat het in 1958 reeds totaal vervallen was. De cabines verdwenen, het zwemdok en de visbekkens werden opgevuld en het accommodatiegebouw verviel. Na decennia verwaarlozing werd met de bescherming als monument bij ministerieel besluit dd. 8 april 2008 van het accommodatiegebouw van het openluchtzwembad een eerste stap gezet naar een maatschappelijke re-integratie van deze uitzonderlijke site. Gezien de ondeelbaarheid van deze erfgoedsite dringt zich in functie van integrale erfgoedontwikkeling een uitbreiding van de bescherming tot de gehele site op, meer bepaald met het zwemdok en de visbekkens. Door zijn landelijke ligging vormt het openluchtzwembad of het Bassin van Spiere immers een unieke erfgoedsite binnen het onroerend sportpatrimonium. De openluchtzwembaden die in het interbellum werden gebouwd, bevonden zich in de regel ofwel in een stedelijke context (zoals Menen en Deurne (Boekenbergpark)) ofwel in badplaatsen (zoals Westende (Lac aux Dames) en Oostduinkerke).