Eerste Hulp bij Energiegemeenschappen - Veelgestelde vragen

Wie stroom produceert (bijvoorbeeld met zonnepanelen) kan niet altijd meteen alles zelf opgebruiken. Het teveel aan stroom mag gedeeld worden. Er zijn verschillende vormen van energiedelen elk met hun specifieke voorwaarden. Je mag aan één vorm van energiedelen deelnemen, combineren is niet toegestaan:

• Energiedelen met een persoon of een organisatie: Burgers, ondernemingen en (lokale) overheden kunnen hun zelfgeproduceerde groene energie delen met één ander. Dat mag met een persoon zijn, maar even goed met een organisatie, een onderneming of een overheid. We noemen het ook ‘persoon-aan-persoonverkoop’ of ‘peer-to-peerhandel’.
• Energiedelen met uzelf: Onder de noemer ‘energiedelen met uzelf’ of ‘titularisdelen’ kan een persoon, onderneming of (lokale) overheid zelfgeproduceerde groene energie in al zijn verblijfplaatsen, vestigingen of gebouwen gebruiken.
• Energiedelen in een appartementsgebouw of ander gemeenschappelijk gebouw maakt het mogelijk om de zelfgeproduceerde groene energie te delen met de bewoners van een appartementsgebouw of de gebruikers van een ‘multifunctioneel’ gebouw.
• Energiedelen in een energiegemeenschap: Burgers, ondernemingen of (lokale) overheden kunnen een energiegemeenschap vormen en samen investeren in groene energie en energie-efficiëntie. Energiedelen is een van de mogelijke activiteiten binnen een energiegemeenschap. Zelf energie produceren, gebruiken en opslaan, het aanbieden van bijvoorbeeld energie-advies, deelmobiliteit, flexibiliteit en oplaaddiensten voor elektrische voertuigen zijn andere mogelijke activiteiten.

Lees meer over energiedelen via https://www.vlaanderen.be/bouwen-wonen-en-energie/groene-energie/energiedelen-iets-voor-u

Samen investeren in duurzame energieoplossingen? Dat kan in een energiegemeenschap. In een energiegemeenschap koop je bijvoorbeeld samen zonnepanelen, gemeenschappelijke laadpalen, een batterij voor de buurt,… Zo kan je samen de kosten delen en de voordelen genieten van een gemeenschap.

Waarom een energiegemeenschap oprichten?

• Je kunt de kosten van de installatie verdelen over de deelnemers van de gemeenschap.
• Je werkt samen aan een groenere, slimmere en zuinigere wereld door in te zetten op duurzame energieoplossingen.
• Een energiegemeenschap brengt mensen samen die zelf lokaal activiteiten rond energie uitoefenen.

Welke soorten energiegemeenschappen zijn er? En wat zijn de voorwaarden?

Er zijn twee soorten energiegemeenschappen: 

• energiegemeenschap van burgers
• hernieuwbare-energiegemeenschap

Op https://www.vreg.be/nl/energiegemeenschappen vind je meer informatie over welk soort energiegemeenschap het meest geschikt is voor jouw situatie. 

Noot: weet dat er ook een meldingsplicht geldt voor de oprichting van een energiegemeenschap.

Energiegemeenschappen van burgers (EGB) en hernieuwbare-energiegemeenschappen (HEG) moeten zich aanmelden bij de VREG. Dat is wettelijk verplicht vanaf 1 januari 2022 en moet gebeuren binnen 30 dagen na oprichting van de energiegemeenschap.

Moet je een melding indienen bij de VREG?

• Er zijn ook vormen van energiedelen waarvoor u geen energiegemeenschap hoeft op te richten, zoals energiedelen met jezelf en energiedelen in een appartementsgebouw of in een multifunctioneel gebouw. Deze vormen van energiedelen hoef je niet te melden bij de VREG, enkel bij bij Fluvius via Mijn Fluvius. Meer informatie over energiedelen vind je op deze pagina.
   
• In geval van energiedelen binnen een energiegemeenschap, zou je energiegemeenschap geregistreerd moeten zijn in de KBO en zou je dus in het bezit moeten zijn van een KBO-nummer. Enkel in dat geval dien je een melding te doen bij de VREG.

Meer informatie? www.vreg.be/nl/energiegemeenschappen

Een energiegemeenschap kan veel voordelen hebben:

• samen en lokaal investeren in groene energie en energie-efficiëntie
• minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en van schommelende energieprijzen
• investeren in grootschalige projecten kan voordeliger zijn dan een individuele aanpak (isoleren, zonnepanelen, laadpalen,...)
• de energiefactuur van de leden daalt
• het gemeenschapsgevoel groeit
• de energietransitie wordt inclusiever

Heel wat projecten komen in aanmerking voor Eerste Hulp Bij Energiegemeenschappen. We inspireren je graag met enkele mogelijke projecten: 

• Energie delen door zonnepanelen te installeren op appartementsgebouwen
• Zonne-energie inzetten voor laadinfrastructuur en gedeelde elektrische voertuigen
• Delen van laadpalen met burgers, met of zonder betrokkenheid van je stad of gemeente
• Zonnepanelen op publieke gebouwen om de energie te delen of gedeelde elektrische mobiliteit aan te bieden
• Projecten die zowel energie-efficiëntie als inclusiviteit nastreven (renovaties, verwarming, verbruik ...)
• Projecten rond collectieve warmteproductie of het benutten van restwarmte via een collectief warmtenet

Door het Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP) zijn steden en gemeenten een belangrijke motor in de energie- en klimaattransitie. Meteen de reden waarom de Vlaamse overheid via het Agentschap Binnenlands Bestuur de streekintercommunales en energiehuizen inschakelde om de lokale besturen als technische assistentiehubs te ondersteunen via Eerste Hulp Bij Energiegemeenschappen (EHBE). Die ondersteuning kan van energetische, technische, economische, juridische, communicatieve of organisatorische aard zijn, afhankelijk van jouw behoefte.

De steden en gemeenten die het LEKP 2.1 ondertekenden, hebben de ambitie om 1 op 500 inwoners toegang te geven tot activiteiten van een energiegemeenschap. Via een trekkingsrecht krijgen zij dankzij EHBE gegarandeerd en gratis begeleiding om die doelstelling te behalen. Ook andere lokale besturen, verenigingen, scholen, kmo's en burgers kunnen via een eenvoudige aanmelding begeleiding krijgen. Sinds begin 2025 is het niet langer een verplichting om hiervoor een formele energiegemeenschap op te richten, als dat voor de activiteit / het project geen meerwaarde biedt. De nieuwe maatregel moet de drempel voor sociaal geëngageerde projecten nog verlagen. Denk maar aan de plaatsing van (extra) zonnepanelen op sociale woningen, de prefinanciering bij kwetsbare eigenaars en huurders of energie-efficiëntiemaatregelen.

Eerste Hulp Bij Energiegemeenschappen verloopt volgens het principe van centrale aanmelding en decentrale ondersteuning. De aanvragen voor ondersteuning worden centraal beheerd maar de begeleiding gebeurt in je eigen regio via je streekintercommunale of energiehuis. De 12 partners werken heel nauw samen om zoveel mogelijk kennis en expertise te delen zodat sterke projecten opgeschaald en elders gekopieerd kunnen worden. Het partnerschap wordt gecoördineerd door Intercommunale Leiedal en Vlinter (VVSG). De Vlaamse Regering voorziet een werkingsbudget van in totaal 3 miljoen euro voor de komende drie jaar. 

1. Aanmelding en screening: Heb je een idee of wil je initiatief nemen om samen met anderen energie op te wekken, te delen, op te slaan of efficiënt in te zetten? Meld je dan hier aan. Op basis van je aanmelding bekijken we vanuit EHBE of de trekker al een goed zicht heeft op de activiteiten, doelgroepen en partners
2. Uitwerking idee: Samen met jou verzamelen we alle nodige info om zicht te krijgen op onder meer de haalbaarheid en opschaalbaarheid van je projectvoorstel. We stemmen dit af met het lokaal bestuur en de stuurgroep van EHBE.
3. Uitwerking concept en business case: in kaart brengen van de sociale, ecologische, economische, technologische aspecten  en impact van je project en de verdere uitwerking in een business case. De trekker en EHBE maken samen de aanzet en preciseren timing, KPI's, mensen, middelen, resources, mogelijke drempels en verdere rol EHBE.
4. Uitvoering pilootproject: Implementatie business case, evaluatie op basis van KPI's en inschatting opschaalbaarheid.