Leiedal ondernam ook in 2021 heel wat acties in het kader van duurzame energieopwekking, -distributie en -opslag.
RE/SOURCED (Urban Innovative Actions)
RE/SOURCED (2020-2023) mikt op de uitbouw van een circulair en zelfvoorzienend energiesysteem op Transfo. Leiedal leidt het project in goede banen, de andere partners zijn de gemeente Zwevegem, de Provincie West-Vlaanderen, Universiteit Gent, Flux50, VITO en REScoop.eu.
Het doel van RE/SOURCED is om Transfo volledig te voeden met lokaal geproduceerde hernieuwbare energie. De ruggengraat van het systeem is een lokaal elektriciteitsnet op gelijkstroom dat zowel energie als materiaal bespaart (meer capaciteit met dezelfde hoeveelheid metalen/materialen). Het gelijkstroomnet verbindt een aantal verspreide hernieuwbare bronnen (zonnepanelen en een middelgrote windturbine) met energieopslag (batterijen, waterkrachtaccumulatie en vehicle-to-grid). Een hernieuwbare energiegemeenschap - waaraan alle gebruikers op Transfo zullen deelnemen - zal de gedeelde infrastructuur en samenwerking beheren. RE/SOURCED voorziet ook een educatief parcours voor burgers, scholen en lokale besturen, en een trainingspakket voor professionals. Bij de Vlaamse overheid wordt een regelluwe zone aangevraagd: zo mag tijdelijk buiten de lijntjes worden gekleurd.
In 2021 werd de realisatie van hernieuwbare energieproductie en energieopslag op Transfo voorbereid: een middelgrote windturbine, PV-panelen, batterijsystemen, een energy management system, pumped water storage, een draagstructuur voor de PV-panelen … De bestekken werden uitgeschreven – in samenwerking met de partners- en sommige werden in 2021 in de markt gezet. Het educatief parcours werd voorbereid. Er werd een interpretatieve vraag voor de Europese Commissie voorbereid en ingediend. Dit laatste om een belangrijk regelgevend knelpunt op te lossen, wat de realisatie van de RE/SOURCED ambitie vandaag in de weg staat.
EMPOWER 2.0 (Interreg IVB NSR)
Binnen EMPOWER 2.0 zetten Leiedal en de projectpartners in op het versterken van de positie van de burger in de energietransitie. Zo ondersteunt Leiedal groepen burgers, in een woonwijk, stad of gemeente, gezamenlijk voor collectieve renovaties. Een RenovatieCoach coördineert en begeleidt dergelijke trajecen. Dit blijkt niet eenvoudig, zeker gezien de coronamaatregelen. De eerste resultaten in flatgebouwen zijn wel veelbelovend. Op de site Transfo bereidde Leiedal een energiegemeenschap voor en de realisatie van een middelgrote windturbine. In 2021 ondernam Leiedal nog diverse acties om de participatie van burgers in het energieverhaal te bevorderen. Voorbeelden zijn de samenwerking met de regionale burgercoöperatie voor hernieuwbare energie Vlaskracht via periodiek overleg, advies en de ondersteuning van communicatieacties en het zonnebestek dat coöperatieve investering in zonnepanelen op publieke gebouwen mogelijk maakt. Maar evenzeer de oprichting van een regionaal klimaatfonds past in dit verhaal.
LECSEA (Interreg VA 2 Zeeënproject)
Leiedal is lead partner in LECSEA. Het project faciliteert de uitrol van energiegemeenschappen in de 2 Zeeën-regio. Een nieuwe Europese richtlijn, die in 2021-2025 geïmplementeerd wordt in Vlaanderen, maakt het voor burgers mogelijk om collectief hernieuwbare energie-installaties te bezitten en de energie daaruit te delen. Dat opent perspectieven voor bijvoorbeeld wijkinstallaties, zowel rond warmte als elektriciteit.
Via LECSEA en een aantal pilootprojecten zorgt Leiedal ervoor dat Zuid-West-Vlaanderen mee is in het verhaal. Dit via het concept van de warmtemakelaar, dat sinds 2021 in voege is. In het centrum van Wevelgem (omgeving Campus) legde Leiedal in 2021 de basis voor een investering in een BEO-veld (boorgat-energie-opslag) die de omliggende publieke gebouwen kan verwarmen. Op De Voerman in Anzegem onderzocht Leiedal de aanleg van een warmtenet dat gevoed wordt met de warmte van een hoofddrinkwaterleiding. Hiermee legt Leiedal de fundamenten voor een gasloze wijk binnen dit reconversieproject. In Menen onderzocht Leiedal samen met Fluvius en Aquafin het potentieel voor een warmtenet waarbij de warmte uit afvalwater gerecupereerd wordt. Op Evolis wordt samen met de kmo’s een energiegemeenschap voorbereid die opstart met een gedeeld dataplatform voor energie. Op het bedrijventerrein Gullegem-Moorsele werden kmo’s begeleid rond energetische renovatie en optimalisaties.
Lokaal Energie- en Klimaatpact
De Vlaamse regering nodigde alle Vlaamse steden en gemeenten eind 2021 uit om het Lokaal Energie- en Klimaatpact Vlaanderen (LEKP) te ondertekenen. Hiermee engageren de steden en gemeenten zich om het hernieuwde burgemeestersconvenant te ondertekenen (gebeurde in Zuid-West-Vlaanderen al in 2019), scharen ze zich achter een aantal doelstellingen (CO2-reductie, vermindering CO2-uitstoot in publieke gebouwen) en zullen ze werken rond een viertal topics. De 13 steden en gemeenten in het werkingsgebied onderschreven dit stuk voor stuk. De Vlaamse overheid maakte financiële middelen vrij om de steden en gemeenten hierin te ondersteunen en stuurde aan op intergemeentelijke samenwerking. Leiedal is in de regio trekker en coördinator van het Burgemeestersconvenant en ontwikkelde door tijdig te anticiperen via onderzoeks- en pilootprojecten heel wat expertise rond de verschillende uitdagingen en werven van het LEKP. Leiedal stelde voor om deze expertise ter beschikking te stellen en verder uit te bouwen ten behoeve van alle steden en gemeenten om de doelstellingen te bereiken. Een regionaal team van medewerkers zal bijgevolg de lokale besturen ondersteunen in projecten ter uitvoering van het LEKP. Het regionaal klimaatteam bestaat enerzijds uit een aantal specifieke profielen (energiemakelaar, technisch medewerker, projectmedewerker klimaat) die gedetacheerd zullen worden in de deelnemende steden en gemeenten en anderzijds een regionaal medewerker die ingezet zal worden op gedeelde acties.
Doorbraakproject energiegemeenschappen
Op verzoek van de Vlaamse overheid zal het Labo Regiovorming, actief binnen de VVSG, de regionale samenwerking de komende twee jaar ondersteunen, onder meer door regionale doorbraken te faciliteren. Daartoe werd begin 2021 een eerste oproep gelanceerd. De conferentie van burgemeesters van de 13 gemeenten in Zuid-West-Vlaanderen diende, met de steun van Leiedal, een projectvoorstel in dat focust op de regionale uitwerking van energiegemeenschappen. Naast begeleiding vanuit het Labo Regiovorming krijgt het project een cofinanciering van 25.000 euro.