Vlaanderen heeft onlangs 17 referentieregio’s afgebakend. De regio Leiedal is er één van. Op verzoek van Vlaanderen zal het Labo Regiovorming, actief binnen de VVSG, de regionale samenwerking in die context de komende twee jaar ondersteunen, onder meer door regionale doorbraken te faciliteren. Daartoe werd een eerste oproep begin 2021 gelanceerd. Een volgende komt er in 2022. Op 7 oktober heeft een jury het projectvoorstel geselecteerd dat, met de steun van Leiedal, ingediend werd door de conferentie van burgemeesters van de 13 gemeenten in Zuid-West-Vlaanderen. Naast begeleiding vanuit het Labo Regiovorming krijgt het project een cofinanciering van 25.000 euro.
Het project dat werd ingediend focust op de regionale uitwerking van energie-gemeenschappen. Die focus werd gelegd en kon op korte termijn concreet omschreven worden omdat de 13 burgemeesters van Zuid-West-Vlaanderen zich in 2013 al gezamenlijk engageerden voor een duurzaam energie- en klimaatbeleid door het Burgemeestersconvenant te tekenen, met intercommunale Leiedal als coördinator. Intussen heeft ook elke gemeenteraad de regionale energiestrategie, opgemaakt door Leiedal, goedgekeurd. Daarin worden de uitdagingen van de energietransitie beschreven en geanalyseerd. Die uitdagingen zijn complex en divers, maar de grootste doorbraak is te bereiken door ons toe te leggen op energie-gemeenschappen. In zo’n gemeenschap deel je bijvoorbeeld zonne-energie of wissel je overschotten uit en wordt duurzame en betaalbare energie voor iedereen haalbaarder. Dat gebeurt het best in dialoog met Vlaanderen. Aan de hand van het doorbraakproject zullen de 13 gemeenten en hun burgemeesters samen met Leiedal als ‘energieregio’ de obstakels op Vlaams niveau proberen weg te werken om zo de ambitieuze doelstellingen hier bij ons te halen.
Energie een zaak van common sense
Leiedal neemt deel aan verschillende subsidieprojecten rond energie, met name RE/SOURCED, EMPOWER 2.0 en LECSEA. Daardoor heeft de intercommunale voor streekontwikkeling Leiedal kostbare kennis in huis van bijvoorbeeld landen waar de overheid niet alleen een wetgevend, maar ook een faciliterend en stimulerend kader heeft ontwikkeld voor, in dit geval, de oprichting en de opvolging van energiegemeenschappen. Onder meer Schotland en Ierland kunnen daarin een voorbeeld zijn voor Vlaanderen. In die landen bieden ze al coaching aan, expertise, financiële instrumenten, enzovoort. Het kan een stapsteen zijn om te komen tot een Vlaams beleid rond energieregio’s. Bij de oprichting van een eerste set energiegemeenschappen komt immers heel wat innovatie kijken: het uitdenken van de aanpak, de juridische structuur, de wetgeving, het financiële plaatje, participatie, technische kennis… De regionale schaal leent zich daarvoor uitstekend: de knowhow op regionaal niveau speelt dan een wezenlijke rol als intermediair tussen de lokale besturen en Vlaanderen.
Doorbraak van onderuit
“Als de regio de lokale projecten bij mekaar brengt, gezamenlijke obstakels en oplossingen detecteert en daar ook de Vlaamse actoren bij betrekt, dan zal de implementatie van energiegemeenschappen veel efficiënter en doeltreffender kunnen verlopen”, zegt Jan Seynhaeve, voorzitter van de burgemeestersconferentie van de regio. De Vlaamse overheid krijgt zo ook een beter zicht op waar de werking rond regionale energiegemeenschappen staat. Daarnaast zal ook de samenwerking met kennisinstellingen, universiteiten en hogescholen, burgercoöperaties, bedrijven enzovoort van cruciaal belang zijn.